Νταϊρέ, Νταϊρές, Νταχαρές

Ο νταϊρές είναι ένα κρουστό μεμβρανόφωνο όργανο με στρογγυλό σχήμα που το συναντάμε στην περιοχή της Δράμας. Είναι συνοδευτικό όργανο και συνήθως φτιάχνεται από δέρμα κατσικιού αλλά μπορεί να γίνει και από άλλα δέρματα. Το ξύλο του, ή «κασνάκι» όπως ονομάζεται σε κάποιες περιοχές της Δράμας, φτιάχνεται από καστανιά, οξυά, καρυδιά και γενικότερα από ένα ξύλο το οποίο μπορεί να ‘λυγίσει’ εύκολα. Επάνω στο ξύλο ανοίγονται τρύπες και τοποθετούνται τα ζίλια, τα οποία φτιάχνονται από τενεκέ ή άλλο μέταλλο αλλά δεν πρέπει να είναι μπρούτζινα.

Η διαδικασία κατασκευής ενός χειροποίητου νταϊρέ μπορεί να διαρκέσει έως και έναν μήνα. Αρχικά το δέρμα θα μπει σε ασβέστη μαζί με την τρίχα του και θα καθίσει εκεί για ένα χρονικό διάστημα. Στη συνέχεια η τρίχα αφαιρείται από το δέρμα και το δέρμα αφήνεται για να ξεραθεί. Όταν έρθει η στιγμή που θα τοποθετηθεί στο στεφάνι, το δέρμα πρέπει να βραχεί για να μαλακώσει και έπειτα τεντώνεται πάνω στο στεφάνι με σκοινιά που τεντώνονται με πέτρες μέχρι να πάρει σχήμα και τέλος μένει εκεί με κόλλα. Αξίζει να αναφερθεί ότι προτιμάται να τοποθετηθεί ο σβέρκος του δέρματος στο στεφάνι.

Όσο για το ξύλο μπορεί να είναι μονοκόμματο (και για να γίνει αυτό, πρέπει να είναι σχετικά χοντρό), να σπάσουνε τα νεύρα του ξύλου χτυπώντας το και δίνοντας του την κυκλική μορφή, αφήνοντας το για ένα χρονικό διάστημα σε ένα βαρέλι.

Συνήθως αυτή ήταν η διαδικασία κατασκευής παλιότερα, σήμερα το στεφάνι του νταϊρέ σπάνια συναντάται μονοκόμματο (από ένα φύλλο ξύλου). Συνήθως συναντάμε δύο η τρία λεπτά φύλλα ξύλου που βρίσκονται στο εμπόριο. Η διαφορά στη κατασκευή του στεφανιού έχει να κάνει με την διαφορά στο ηχόχρωμα και ότι στον μονοκόμματο νταϊρέ ο οργανοπαίκτης μπορεί να παίξει χτυπώντας και το ξύλινο στεφάνι.

Γενικότερα παρατηρούμε διαφορές στη διάμετρο του οργάνου σε περιοχές της Δράμας, όπου κυμαίνεται από 20 έως 50 εκατοστά, αλλά όχι τόσο στο δέρμα. Αυτό το αρχαίο όργανο παρατηρείται και σε άλλους πολιτισμούς με άλλες ονομασίες με το κύριο χαρακτηριστικό του νταϊρέ να είναι τα ζίλια.