लय / Laya

Το τέμπο. Σύμφωνα με τη Saňgītaratnākara, το χρονικό διάστημα ανάμεσα σε δύο Mātrā ή χτύπους ονομάζεται Laya. Συγκεκριμένα, αναφέρεται: "Άν ένας ήχος ακολουθεί κάποιον άλλο άμεσα, χωρίς κενό, δεν μπορεί να υπάρχει Laya". Σύμφωνα με αυτό, το Laya είναι η περίοδος που μεσολαβεί ανάμεσα σε δύο διαδοχικούς [και διακριτούς] χτύπους. Όταν τα χρονικά διαστήματα είναι μικρά οι χτύποι θεωρούνται ταχύτεροι και λέμε ότι το τέμπο είναι γρήγορο. Αν η ενδιάμεση περίοδος είναι διπλάσιας διάρκειας μιλάμε για μέτριο (Madhya) τέμπο και αν είναι τετραπλάσιας για αργό (Vilambita, κατά λέξη "εκτεταμένο"). Αν θεωρήσουμε το μέτριο ή μέσο τέμπο ως το σημείο αναφοράς (καθώς συχνά θεωρείται το "κανονικό", και πιο εύληπτο από τους ακροατές, Laya), τότε τα άλλα δύο μπορούν να δειχθούν καλύτερα.

Στο λήμμα Mātrā (αυτού του βιβλίου) εξηγείται πως όταν ένα [Laghu] Mātrā επεκτείνεται στη διπλάσια διάρκεια, ονομάζεται 'Guru', και στην τριπλάσια 'Pluta'.

Γενικά το Laya ταξινομείται σε τρία είδη,

• γρήγορο (Drut)
• μέτριο (Madhya)
• αργό (Vilambita)

Σε πιο ειδικές αναφορές το Laya ταξινομείται σε επτά κατηγορίες:

• Vilambita,
• Madhya ή Barābar,
• Āďi,
• Kuaďī,
• Perāďī,
• Baraďī και
• Suluph.

Οι παραπάνω κατηγορίες αναλύονται στα αντίστοιχα λήμματα, αλλά βλ. και λ. Layakārī σχετικά με τις ρυθμικές σχέσεις και αναλογίες με τα ίδια ονόματα. Στην παραπάνω ταξινόμηση, που έγινε σύμφωνα με το βιβλίο 'Tablā Siksā' του Durgādās Lālā, περιέργως δεν αναφέρεται το "γρήγορο" (Drut) τέμπο. Το 'Suluph', ωστόσο, που είναι το πολύ γρήγορο, αναφέρεται.

Στη βιβλιογραφία εμφανίζονται οι ακόλουθες αντιστοιχίες με τις μετρονομικές ενδείξεις:

• ati vilambit laya - πολύ αργό (περίπου 20 bpm.)
• vilambit laya - αργό (περίπου 30 bpm)
• madhya vilambit laya - μέτριο αργό (περίπου 40 bpm)
• madhya laya - μέτριο (περίπου 60 bpm)
• madhya drut laya - μέτρια γρήγορο (περίπου 120 bpm)
• drut laya - γρήγορο (περίπου 240 bpm)
• ati drut laya - πολύ γρήγορο (περίπου 480 bpm ή περισσότερο)

Ο Roychaudhuri αναφέρει τρεις άλλους τρόπους να ταξινομηθεί το Laya. Τους παραθέτω εδώ με επιφύλαξη, καθώς δεν είναι πολύ σαφές τι ακριβώς εννοεί:

• Sāraktā - Κατηγορία όπου η μία Bola (συλλαβή) έχει τα δύο άκρα σε αργό και το μέσο τμήμα σε γρήγορο τέμπο.
• Mŗdaňgā - Κατηγορία όπου η μία Bola έχει τα δύο άκρα σε γρήγορο και το μέσο τμήμα σε αργό τέμπο.
• Gopuccha - Κατηγορία στην οποία μία Bola έχει το πρώτο τμήμα σε μέτριο, το δεύτερο σε αργό και το τρίτο σε γρήγορο τέμπο.

Η εδραίωση ενός σταθερού Laya από τους οργανοπαίκτες και η κατανόησή του από τους ακροατές είναι προϋπόθεση για να γίνει το ρυθμικό παιχνίδισμα Layakārī, δηλαδή η διαίρεση του σταθερού Mātrā σε Bola μικρότερης διάρκειας (που να είναι σε αναγνωρίσιμη σχέση υποδιαίρεσης).

Relevant multimedia

	Chautal in Pakhawaj by Sri Partha Ghosh
	In 2.13 he announces and plays (till 3.19) the Layakari of Chautala, in speeds: 1, 3:2, 2:1, 3:1, 4:1.