Rondeau / rondo

Η λέξη Rondo, στα γαλλικά rondeau, χρησιμοποιείται στη μουσική ορολογία με ποικίλους τρόπους. Στην πιο συνηθισμένη χρήση της αναφέρεται σε μια μουσική φόρμα ή δομή ή αλληλουχία μερών που χαρακτηρίζεται από την εναλλαγή ενός βασικού θέματος ή μοτίβου (μέρος Α) με άλλα, διαφορετικά (μέρη Β, Γ, Δ...), ως εξής: Α, Β, Α, Γ, Α, Δ... Η μορφή rondo υπάρχει σε πολλούς μουσικούς πολιτισμούς (όχι απαραίτητα με το όνομα αυτό, αλλά συχνά με κάτι παραπλήσιο εννοιολογικά, δηλ. την αναφορά στην κυκλικότητα [στην εμφάνιση ενός βασικού μοτίβου]).

Η φόρμα του Rondeau φαίνεται να υιοθετήθηκε στην Δυτική κλασική μουσική κατά την περίοδο του Baroque, αν και τότε χαρακτηριζόταν ως Ritornello και είχε γενικά τη δομή ΑΒΑΓΑΒΑ. Το όνομα αυτό προέρχεται από το ρήμα Ritornare, που στα ιταλικά σημαίνει "επιστρέφω", και υποδεικνύει την "επιστροφή" σε κάποιο κύριο θέμα ή μοτίβο [στις παραπάνω ενδεικτικές ακολουθία μερών, στο Α]. Το κύριο αυτό θέμα συχνά πλέον χαρακτηρίζεται και ως "επωδός" (refrain) και τα αντιθετικά θέματα με τα οποία εναλλάσσεται ονομάζονται "επεισόδια" [προσοχή να μην συγχέονται με τα "επεισόδια" στη φόρμα της Fuga] ή "κουπλέ" (couplet). Το Ritornello χρησιμοποιείτο στα γρήγορα μέρη του concerto grosso της εποχής του Baroque με την εξής ιδιαιτερότητα: το μεγάλο σώμα της ορχήστρας (tutti) έπαιζε το βασικό θέμα (A) και οι σολίστες το εμβόλιμα επεισόδια (μερη Β,Γ,Δ...).

Ενώ όμως στο Ritornello το θέμα μπορεί να επανέρχεται τμηματικά ή σε διαφορετικές τονικότητες, στο μετάπειτα Rondeau το θέμα επανέρχεται συνήθως ολόκληρο και στην ίδια τονικότητα. Στην κλασική περίοδο της Δυτικής μουσικής, δομές που εμφανίζονται συχνά είναι επίσης οι ΑΒΑ, ΑΒΑΓΑ, ΑΒΑΓΑΔΑ. Θεωρείται πως η φόρμα Rondo συνδυάστηκε με την φόρμα Sonata για να δημιουργηθεί η φόρμα Sonata-Rondeau, στην οποία εμφανίζονται 2 βασικά θέματα, που συνήθως εμφανίζονται το πρώτο στην τονικότητα της τονικής και το δεύτερο στην τονικότητα της δεσπόζουσας. Ωστόσο, η φόρμα Sonata-Rondeau δεν εμφανίζει την αναγκαία θεματική ανάπτυξη και επεξεργασία που χαρακτηρίζει τη φόρμα Sonata.

Με μια άλλη έννοια, ο όρος Rondo αφορά τον χαρακτήρα της μουσικής, και συχνότερα αναφέρεas a character-type (as distinct from the form) refers to music that is fast and vivacious – normally Allegro. Many classical rondos feature music of a popular or folk character. Music that has been designated as "rondo" normally subscribes to both the form and character. On the other hand, there are many examples of slow and reflective works that are rondo in form but not in character. They include Mozart's Rondo in A minor k511.

Πηγή:

http://en.wikipedia.org/wiki/Rondo