तिहाई / Tihāī

Στη ρυθμική, αποτελεί μια "τριαδική" καταληκτική φόρμουλα, η οποία ολοκληρώνει κάποια άλλη σύνθεση ή ενότητες αυτοσχεδιασμού. Η καταληκτική αυτή δομή αποτελείται από τρεις επαναλήψεις μιας ρυθμικής φράσης (Palla). Η Palla αυτή έχει ένα τονισμένο χτύπο προς το τέλος της και παίζεται τρεις φορές, έτσι ώστε η τρίτη εμφάνιση του τονισμένου χτύπου να συμπέσει με κάποιο δομικά σημαντικό μέρος του μέτρου. Αυτό είναι συνήθως το "σαμ"(Sama ή Sum, δηλ. η αρχή και το τέλος του μετρικού κύκλου) αλλά μπορεί να είναι και 1-2 Mātrā πριν την αρχή του θέματος (Mātrā 12) στις Masīdkhanī συνθέσεις. Οι φράσεις μπορεί να είναι συνεχόμενες (Bedum) ή χωρισμένες από παύση (Dumdar) ή ήχους που "γεμίζουν" αυτόν τον χρόνο. Επίσης, ένα Tihāī συνήθως καταλήγει ακριβώς στο Sama, αλλά και λίγο πριν (Anagat) ή λίγο μετά (Atit). Επίσης, αν στο Tihāī στο τέλος μιας Kāyadā χρησιμοποιείται όλο το θέμα της Kāyadā ως υλικό για το Τihāī, αυτό ονομάζεται Sampūrņa (πλήρες). Στην αντίθετη περίπτωση –που χρησιμοποιείται τμήμα της Kāyadā– ονομάζεται Saňkīrņa (αποσπασματικό / κατατμημένο).

Οι πιο σημαντικοί τρόποι ταξινόμησης των Tihāī αναφέρονται πιο αναλυτικά παρακάτω.

Για τoυς παίκτες Trivial, Σύμφωνα με τον Roychaudhuri (2000:152), η Χίντι λέξη "Tihāī" σημαίνει "ένα τρίτο", ενώ ‘Tin Tihāī’ σημαίνει "τρεις φορές από ένα τρίτο [που κάνουν το όλο]". Στην καθημερινή γλώσσα, και στα σχετικά με τις μονάδες βάρους, "ek Tihāī" σημαίνει "ένα τρίτο" (π.χ. του κιλού πατάτες), και, όμοια, "ek chauhāī" σημαίνει "ένα τέταρτο".

A' τρόπος ταξινόμησης, σε Bedum – Damdar Tihāī

Κατά τη μια κατηγοριοποίηση, υπάρχουν γενικά δύο τύποι Tihāī, που διακρίνονται από την ύπαρξη ή όχι παύσης ανάμεσα στις επαναλήψεις της φράσης (Palla):

1. Bedam Tihāī

Τα Bedam Tihāī δεν έχουν παύσεις ανάμεσα στις Palla. O Courtney δίνει την ακόλουθη μαθηματική φόρμουλα για τον προσδιορισμό της διάρκειας ενός Bedam Tihāī:

nL + 1 = 3P, όπου:

• n = ο αριθμός των χτύπων (Mātrā) στα οποία ολοκληρώνεται το Tihāī
• L = η διαίρεση του layakari (π.χ. x1, x2, x3 ανάλογα με το αν το Mātrā διαιρείται σε 1, 2, 3 μέρη, αντίστοιχα)
• P = ο αριθμός [πρέπει να είναι ακέραιος και ρυθμίζει πώς πρέπει να θεωρήσουμε το Layakari] των χτύπων (Mātrā) της φράσης (Palla) που επαναλαμβάνεται τρεις φορές.

Το ακόλουθο tihāī είναι ένα δικό μου παράδειγμα σε Jhāmpatāla:

έχει n=10, L=2, P=7 (ή n=10, L=1, P=3.5)

2. Damdar Tihāī

Τα Damdar (Dumdar) Tihāī έχουν παύση ανάμεσα στις επαναλήψεις της φράσης. Dum σημαίνει "ανάσα", αλλά και "πολύ μικρή μονάδα χρόνου" (Kapoor - αχρονολόγητο). O Courtney δίνει την ακόλουθη μαθηματική φόρμουλα για τον προσδιορισμό της διάρκειας ενός Dumdar Tihāī:

nL +1 = 3P +2D, όπου:

• n = ο αριθμός των χτύπων (Mātrā) στα οποία ολοκληρώνεται το tihaī
• L = η διαίρεση του layakari
• P = ο αριθμός των χτύπων (Mātrā) της φράσης (pala) που επαναλαμβάνεται τρεις φορές.
• D = ο αριθμός των χτύπων (Mātrā) της παύσης.

Tο ακόλουθο δικό μου παράδειγμα είναι Tihāī σε Ekatāla:

έχει n=12, L=1, P=3, D=2

Αλλά και το παράδειγμα του Jhāmpatāla Tihāī στην προηγούμενη περίπτωση του Bedam Tihāī μπορεί να θεωρηθεί ως Dumdar Tihāī που έχει n=10, L=4, P=13, D=1

Β' τρόπος ταξινόμησης, σε Plutātiyugala, Atiyugala, Yugala, and Ghāţiyugala Tihāī

H άλλη ταξινόμηση είναι του Murārīmohana Gupta, ενός παλαιότερου εξέχοντος εκτελεστή Pakhāwaj από τη Bengal. Κατά τον Roychaudhuri (2002:153-4) ο Murārīmohana Gupta, στο βιβλίο του 'Saňgīta Praveśikā' [για το οποίο ο Roychaudhuri δεν δίνει άλλα στοιχεία], διακρίνει τα Tihāī σε 4 κατηγορίες: Plutāţiyugala, Atiyugala, Yugala, and Ghāţiyugala, “…σε συσχετισμό με τη χρήση δύο συνδετικών ήχων ανάμεσα στις τρεις φράσεις του Tihāī”, και εξηγεί:

1. Plutātiyugala

Η φράση εδώ είναι ‘Dherehere Kat Dha’ και οι συνδετικές Bola είναι ‘Kata Kata’ (και καταλαμβάνουν χρόνο 2 Mātrā). Αυτό είναι ένα Tihāī για 1 Āvarta του μετρικού κύκλου Cautāla (12 Mātrā) (το τελευταίο Dha είναι το 13ο Mātrā του Tihāī, αλλά αποτελεί την κατάληξη στην αρχή του επόμενου μέτρου, στο Sama) Οι Bola ‘Kata Kata’ αντιπροσωπεύουν την κατηγορία που ονομάζεται Plutātiyugala.

2. Atiyugala

Εδώ υπάρχει ένα ‘Kata’ (διάρκειας ενός Mātrā) ανάμεσα στις τρεις Palla, το οποίο αντιπροσωπεύει την κατηγορία Atiyugala. Ο Roychaudhuri λέει πως κι αυτό είναι ένα Cautāla Tihāī, δεν μπορώ όμως να καταλάβω τη λογική του, καθώς πρόκειται για Tihāī των 10+1 Mātrā, θα το χαρακτήριζα λοιπόν ως Jhāmpatāla Tihāī (10 Mātrā + Dha)

3. Yugala

Όπως φαίνεται στο παράδειγμα, δεν υπάρχει χρησιμοποιείται πλέον η συνδετική φράση ‘Kata’, και αυτή είναι η κατηγορία Yugala. Πάλι, ο Roychaudhuri λέει πως πρόκειται για Cautala Tihāī με 9 Mātrā (8+1), κατά τη βασική προσέγγιση όμως είναι Tihāī για Kaharwā Tāla (8 Mātrā) ή για Tīntāla (16 Mātrā).

4. Ghāţiyugala

Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι όχι μόνο λείπουν οι συνδετικές Bola, αλλά ότι στις δύο πρώτες Palla λείπει και το καταληκτικό Dha, που εμφανίζεται μονάχα την τρίτη φορά. Ο Roychaudhuri αναφέρει ότι και αυτό είναι Cautala Tihāī, με 6+1 Mātrā, το οποίο μπορεί να είναι σωστό, αν θεωρήσουμε ότι είναι για μισό μέτρο Cautāla ή για ένα Āvarta σε διπλάσιο τέμπο (το Mātrā να έχει τη μισή διάρκεια).

Είναι ένα ενδιαφέρον ζήτημα που προκύπτει με αυτόν τον τύπο Tihāī. Εφόσον ο βασικός ορισμός του Tihāī μιλάει για μια φράση που εμφανίζεται τρεις φορές και έχει έναν ισχυρό χτύπο προς το τέλος της, η φράση που επαναλαμβάνεται τρεις φορές είναι η "Dhere Kat", ενώ το Dha στο τέλος μοιάζει με προσθήκη. "Δογματικά", το Tihāī θα έπρεπε να καταλήγει στην τρίτη εμφάνιση του Kat ή δεν είναι Tihāī, αν θεωρήσουμε ότι το τελευταίο Dha που καταλήγει στο Sama δεν εμφανίστηκε καθόλου προηγουμένως ως πιθανό καταληκτικό σημείο. Ωστόσο, αφενός η λογική της ταξινόμησης σε:

1. φράση + κατάληξη + 2 συνδετικές Bola
2. φράση + κατάληξη + 1 συνδετική Bola
3. φράση + κατάληξη
4. φράση χωρίς κατάληξη, με την αναμενόμενη / υποδεικνυόμενη κατάληξη μία φορά στο τέλος,

εμφανίζει συνέπεια, αφετέρου, αν θέλουμε να κατανοήσουμε καλύτερα την θεώρηση των Ινδών για αυτά τα ρυθμικά φαινόμενα, θα πρέπει καταρχήν να αποδεχτούμε ότι αυτό που λένε είναι σωστό, τουλάχιστον για τους ίδιους (που είναι και οι άμεσα ενδιαφερόμενοι). Είναι πάντως γεγονός ότι δομές σαν αυτή, που περιγράφεται ως Ghāţiyugala, είναι πολύ συνηθισμένες, και σίγουρα θεωρούνται Tihāī.

Μακροσκελή Tihāī (που μπορούν να αποτελούνται από άλλα Tihāī, μπορεί να λέγονται Cakradara Tihāī ή Cakradara Ţukďā) αυτού του τύπου ακούγονται συχνά προς το τέλος μιας οργανικής ή φωνητικής εκτέλεσης Rāga, σε γρήγορο τέμπο, όπου η μελωδία συνήθως εκτελεί όλο το Avarohī (καθοδική κλίμακα) τρεις φορές (μικρό Ghāţiyugala Tihāī) και μετά ένα Yugala Tihāī, ενώ η συνολική δομή (αυτά που περιγράφηκαν τρεις φορές) μπορεί να περιγραφεί ως ένα μεγάλο Ghāţiyugala Tihāī, ως εξής:

1η palla του μεγάλου Ghāţiyugala Tihāī SS NN DD PP MM GG RR SS (οι τρεις palla SS NN DD PP MM GG RR SS του μικρού SS NN DD PP MM GG RR SS Ghāţiyugala Tihāī) RM PN S RM PN S RM PN (Yugala Tihāī, χωρίς κατάληξη) 2η palla του μεγάλου Ghāţiyugala Tihāī SS NN DD PP MM GG RR SS (οι τρεις palla SS NN DD PP MM GG RR SS του μικρού SS NN DD PP MM GG RR SS Ghāţiyugala Tihāī) RM PN S RM PN S RM PN (Yugala Tihāī, χωρίς κατάληξη) 3η palla του μεγάλου Ghāţiyugala Tihāī SS NN DD PP MM GG RR SS (οι τρεις palla SS NN DD PP MM GG RR SS του μικρού SS NN DD PP MM GG RR SS Ghāţiyugala Tihāī) RM PN S RM PN S RM PN Sa (Yugala Tihāī)

Για τον πιο ακαδημαϊκό Roychaudhuri (2000: 154) –ο οποίος βέβαια ασχολείται κυρίως με την μουσική θεωρία όπως αποτυπώνεται σε παλαιότερες πηγές– "...σύμφωνα με αυστηρούς γραμματικούς κανόνες,... οι περιπτώσεις 1, 2 και 4 δεν είναι Tihāī... γιατί οι φράσεις δεν είναι ίδιες,...ενώ δεν θα έπρεπε να υπάρχουν εμβόλιμες συνδετικές Bola".

Για τον ίδιο συγγραφέα, υπάρχει ένας τύπος Tihāī που ονομάζεται "Bemāñjā" στον οποίο το πρώτο Dha πέφτει στο Phaňk (ή Khālī, το 9ο Mātrā στο Tīntāla), το δεύτερο Dha στο Prathama Tāla (13ο Mātrā) και το τρίτο Dha στο Sama, π.χ.:

Η διαφορά, λοιπόν, ανάμεσα στη θεώρηση του Muramimohana Gupta και σε αυτή του Roychaudhuri είναι πως ο δεύτερος υποστηρίζει πως σημείο κατάληξης μιας φράσης Palla μπορεί να είναι μονάχα ο τελευταίος χτύπος της, και δεν μπορούν να υπάρχουν συνδετικές Bola (ή παύσεις) ανάμεσα στις Palla. Η θεώρηση του Roychaudhuri περιορίζει σημαντικά το πλαίσιο για το ποιες ρυθμικές φράσεις μπορούν να ονομαστούν Tihāī, ενώ η θεώρηση του Gupta αναγνωρίζει πολύ περισσότερες τριαδικές δομές ως Tihāī.

Καταλήγοντας, υπάρχουν δύο ακόμη επιθετικοί προσδιορισμοί σε ένα Tihāī, που σχετίζονται με το αν ο τελικός τονισμός είναι πριν ή μετά τον ισχυρό μετρικό τονισμό στον οποίο στοχεύει. Αν είναι πριν το θεωρούμενο ως σταθερό – απόλυτο sam ονομάζεται Anagat Tihāī, αν έρχεται μετά το Sama ονομάζεται Atit Tihāī.

Παράδειγμα Αnagat Tihāī.

Ας ξεκινήσουμε με ένα γνωστό Tukra, που καταλήγει στο Sam, και περιλαμβάνει Tihai: (τα υπογραμμισμένα ΤΚΤ είναι τρίηχα δεκάτων-έκτων )

και πώς μπορεί να μετασχηματιστεί σε Αnagat, με τη μείωση της διάρκειας των 2 Dha του εσωτερικού Tihai:

Βέβαια, όταν το κάνουμε αυτό, είναι πιθανό να κάνουμε την όλη διαδικασία τρεις φορές, ώστε τελικά να προκύψει ένα Chakradar Tukra που

1. Ξεκινάει από το 1 και καταλήγει στο 16.

2. Ξεκινάει από το 1+ και καταλήγει στο 16+

3. Ξεκινάει από το 2 και καταλήγει οριστικά στο 1.

Πέρα από τα παραπάνω δείτε και κάποιους ενδιαφέροντες πίνακες εδώ

Relevant multimedia

	Anand Mishra playing morning Raga Gurjarī Tori
	Extract from sitariya Anand Mishra's performance of Rāga Gurjarī Toďī, at his graduation exams, Faculty of Performing Arts, BHU, 25/03/2009. This is the final part of the Nibaddha (rhythmic, accompanied by percussion) section, which ends with a Jhālā Tihāī. The composition (Gat) is characteristic of the Masīdkhanī style.