खमाज / Khamāj

Khamāj είναι το όνομα ενός από τα δέκα βασικά Ţhaţa (τύπος της Χιντουστάνι μουσικής που παίρνει το όνομά του από τον ομώνυμο βραδυνό Rāga. Το Khamāj Ţhaţa περιλαμβάνει τις Svara Sa Re Ga ma Pa Dha ni (1 2 3 4 5 6 7♭) και αντιστοιχεί στον τύπο του εκκλησιαστικού Mixolydian. Το Khamāj Ţhaţa ονομάστηκε έτσι από τον ομώνυμο γνωστό Rāga Khamāj και, για την ακρίβεια, περιγράφει την Avarohī του Rāga Khamāj, καθώς στην Arohī χρησιμοποιείται Ni Śuddha (βλ. παρακάτω).

Ο Rāga Khamāj γενικά θεωρείται ότι είναι σε Șāďava - Sampūrņa Jāti, με Ārohī Sa Ga ma Pa Dha Ni Śa (το Re παραλείπεται / Rishabh Varjit) και Avarohī Śa ni Dha Pa ma Ga Re Sa (αλλά, πιο ολοκληρωμένα: S' n D P m G R G S - ,N S G m P). Χαρακτηριστική μελωδική επιλογή είναι η χρήση και των δύο Nishad (Ni Śuddha στο Ārohi και ni komala στο Avarohī). Οι δύο αυτοί φθόγγοι εμφανίζονται σε πολλές τυποποιημένες φράσεις που είναι άμεσα αναγνωρίσιμες, αλλά -ειδικά στην πιο διευρυμένη μορφή του Rāga με το όνομα Miśra Khamāj- υπάρχουν και αρκετές δυνατότητες για επινόηση άλλων, λογικών και αποδεκτών, τρόπων χρήσης τους.

Παραδοσιακά παίζεται στο πρώτο Prahar της νύχτας, από τις 6 μ.μ. ως τις 9 μ.μ.. Χαρακτηριστικές φράσεις που δίνουν μια καλή σύνοψη των αρχών ή της ατμόσφαιρας του Rāga Khamāj είναι η ακόλουθη Vishrānti Sthān: S m P - S' P G και η εξής Mukhya-Ang: G m P D - G m G - P S' N S' - n D p - m P m G - sR S. Επίσης, οι ακόλουθες φράσεις βοηθούν να αναδειχθεί η ποιητική ατμόσφαιρα των Ţhumrī συνθέσεων σε Khamāj: ,N S G m P - P D - mP m G s - G m P D N S' - N S' s P - P D P S' S' n D - P - DP mP DP mG m - P m G R - G S S G m P - G m P D - P n D P - PD Pn DP m G - mP Gm G R G S - S' R'S'S's n D P - mP mm G R G - S - ,N ,D S

Ο Rāga Khamāj θεωρείται κατάλληλος για προβολή και των δύο τύπων της Śringāra Rasa, δηλ. Vibralambh (Αποχωρισμός) και Uttan (Ένωση) Śŗňgāra. Πολλά τραγούδια του είδους Ţhumrī, και μάλιστα από διαφορετικές Gharānā, είναι σε Khamāj. Η διάθεση που προβάλλει ο Khamāj είναι μάλλον εύθυμη και γοητευτική, και όχι ιδιαίτερα σοβαρή. Γενικά, θεωρείται ελαφριού χαρακτήρα Rāga. Miśra (μικτός) Khamāj είναι η πιο διευρυμένη μορφή του Rāga, με περισσότερη ελευθερία στις μελωδικές κινήσεις και στην περιστασιακή χρήση άλλων φθόγγων. Ο Rāga Desh έχει πολλά στοιχεία του Khamāj.